Diabetes & Beyond:
Navigeren langs complexe comorbiditeiten

Type 2 diabetes is een chronische complexe ziekte en de behandeling vereist een multifactoriële gedrags- en farmacologische aanpak om complicaties te voorkomen of uit te stellen en de kwaliteit van leven te behouden. Dit omvat de behandeling van bloedglucosespiegels, gewicht, cardiovasculaire risicofactoren, comorbiditeiten en complicaties. Onlangs werd gesuggereerd dat gewichtsverlies van 5-15% een primair doel van management zou moeten zijn voor veel mensen die leven met diabetes type 2. De managementbenadering moet holistisch en multifactorieel zijn en rekening houden met de levenslange aard van diabetes type 2. Veel mensen met diabetes type 2 hebben meerdere comorbiditeiten, sommige gerelateerd aan diabetes, zoals obesitas, hypertensie, dyslipidemie, cardiorenale ziekte, NASH / NAFLD en psychische problemen. Andere belangrijke aandoeningen waarvan de relatie met diabetes niet zo goed is vastgesteld, zoals chronische obstructieve longziekte en kanker, komen veel voor. Volgens internationale richtlijnen dient er aandacht aan deze comorbiditeiten te worden besteed gedurende de hele levensduur van de persoon met diabetes, omdat dergelijke comorbiditeiten van invloed kunnen zijn op de afstemming en implementatie van het holistische plan voor diabetesbeheer, inclusief de keuze van glucoseverlagende medicatie.¹ André van Beek geeft u een inkijk hoe een holistische aanpak van de behandeling van diabetes type 2 er uit kan zien.

[1] Davies MJ, Aroda VR, Collins BS, Gabbay RA, Green J, Maruthur NM, Rosas SE, Del Prato S, Mathieu C, Mingrone G, Rossing P, Tankova T, Tsapas A, Buse JB. Management of hyperglycaemia in type 2 diabetes, 2022. A consensus report by the American Diabetes Association (ADA) and the European Association for the Study of Diabetes (EASD). Diabetologia. 2022 Dec; 65(12):1925-1966.

In de hersenen moduleert insuline het leren en het geheugen, en verminderde insulinesignalering wordt geassocieerd met metabole ontregeling en neurodegeneratieve ziekten. In dit onderwerp wordt besproken hoe een ontregelde cardiometabole regulatie kan leiden tot neurodegeneratie en hoe behandeling kan bijdragen aan een betere prognose. Tegelijkertijd wordt besproken wat de implicaties zijn van de behandeling van diabetes wanneer een patiënt kwetsbaar is.

[1] Younossi ZM, Golabi P, de Avila L, Paik JM, Srishord M, Fukui N, Qiu Y, Burns L, Afendy A, Nader F. De wereldwijde epidemiologie van NAFLD en NASH bij patiënten met diabetes type 2: een systematische review en meta-analyse. J Hepatol. 2019 Okt;71(4):793-801.

Veel observaties suggereren dat obesitas en diabetes geassocieerd zijn met een verhoogd risico op het ontwikkelen van verschillende soorten kanker, waaronder lever-, pancreas-, endometrium-, colorectale en postmenopauzale borstkanker. Het pad naar het ontwikkelen van obesitas en diabetes wordt beïnvloed door meerdere factoren, waaronder adipokines, inflammatoire cytokines, groeihormonen, insulineresistentie en hyperlipidemie. Dit onderwerp bekijkt hoe diabetes en obesitas voor een slechtere prognose van het oncolytisch ziekteproces zorgen en hoe een zorgverlener aan een betere prognose kan bijdragen.¹

[1] Kim DS, Scherer PE. Obesity, Diabetes, and Increased Cancer Progression. Diabetes Metab J. 2021 Nov;45(6):799-812

Van het totaal aantal nieuwe patiënten met nierfunctievervangende therapie was in 2005 18% diabetespatiënt. De verwachting is dat chronische nierschade vaker zal optreden, omdat diabetes mellitus type 2 op steeds jongere leeftijd ontstaat. Daarnaast neemt de levensverwachting toe doordat de behandeling van cardiovasculaire risicofactoren is verbeterd.1 Dit onderdeel geeft u de laatste inzichten t.a.v. chronische nierschade en diabetes type 2.

[1] NHG Diabetes Type 2. Versie januari 2023

Abdominale obesitas is aanwezig bij ongeveer 20- 85% van de vrouwen met PCOS.  Zowel zwaarlijvige als magere vrouwen met PCOS hebben insulineresistentie, wat geassocieerd is met de pathogenese.  Gewichtsverlies heeft gunstige effecten op hirsutisme, ovulatiecijfers, vruchtbaarheid, bloeddruk, insulineresistentie en het cholesterolgehalte bij vrouwen met PCOS.¹ Dit onderwerp behandeld de gevaren van diabetes en obesitas op gynaecologische aandoeningen bij vrouwen.

[1] Yazıcı D, Yapici Eser H, Kıyıcı S, Sancak S, Sezer H, Uygur M, Yumuk V. Clinical impact of Glucagon like peptide-1 receptor analogs on the complications of obesity. Obes Facts. 2022 Nov 8.

Non-Alcoholische Leververvetting (NAFLD) is een veel voorkomende aandoening die 68% van de personen met diabetes mellitus type 2 in Europa treft. Het is een belangrijke oorzaak van levergerelateerde morbiditeit en cardiovasculaire (CV) mortaliteit is een veel voorkomende doodsoorzaak.¹ Insulineresistentie van adipose weefsel heeft een cruciale rol in de ontwikkeling van metabole en histologische afwijkingen van patiënten met obesitas en NAFLD, aangezien het falen van insuline om triglyceride lipolyse in insulineresistente toestanden te onderdrukken leidt dat tot een overaanbod van vrije vetzuren naar de lever, overmatige hepatische triglyceridensynthese en intracellulaire accumulatie van toxische lipidenproducten die de insulinesignalering aantasten en ontstekingsroutes activeren.¹ Hoewel het pathologische mechanisme slecht begrepen blijft, is OSAS sterk geassocieerd met metabole ziekten, waaronder obesitas, insulineresistentie, diabetes mellitus type 2 (T2DM) en niet-alcoholische leververvetting (NAFLD). In dit onderwerp wordt uitgelegd hoe OSAS tot insulineresistentie kan leiden en hoe insulineresistentie kan leiden tot NASH. Tegelijkertijd wordt besproken hoe verschillende vormen diabetesmedicatie impact hebben op OSAS en NAFLD.

[1] Rosso C, Kazankov K, Younes R, Esmaili S, Marietti M, Sacco M, Carli F, Gaggini M, Salomone F, Møller HJ, Abate ML, Vilstrup H, Gastaldelli A, George J, Grønbæk H, Bugianesi E. Kruisverwijzing tussen vetweefsel insulineresistentie en levermacrofagen bij niet-alcoholische leververvetting. J Hepatol. 2019 Nov;71(5):1012-1021.